کلیدهای موفقیت در قرآن کریم
صدا و سیما/ امروز که اسلام و قرآن و پیامبر رحمت و ائمه معصومین (علیهم السلام) از سوی جاهلانِ به ظاهر مسلمان و یا ناآگاهان ضدِ اسلام، دستخوش لوث و آلودگی شده و هر روز جنایات متعددی به نام اسلام و قرآن در زندگی بشر در حال رقم خوردن است و از دیگرسو عده‌ای ناآگاه، تمام اسلام را همین پنداشته اند و خاک بر آفتاب نورانی اسلام می‌پاشند، بهترین و بیشترین حمایت از اسلام و قرآن، معرفی صحیح و همه جانبه اسلام و بعد رحمانی و اخلاقی آن و تبلور اعجاز و تقدس قرآن می‌باشد. وظیفه ماست که بیش از پیش اسلام و قرآن و تعالیم ائمه معصومین را بشناسیم و آن را بشناسانیم و با اجتهاد و تدبر و تفکر در قرآن و تفاسیر جدید و به روز از این مفاهیم و تعالیم، باید بتوانیم بهره گیری و استفاده خویش از آن‌ها را تعالی بخشیم.
در مطلب پیش رو و به عنوان یک مقدمه و درآمد و با ذهن و نگاه نه چندان گسترده و عمیق من، از یک جزء قرآن در راستای موفقیت و بهروزی، چند آموزه و درس جالب، قابل استخراج به نظر رسید که بی گمان در همین جزء از قرآن، درس‌ها و تعالیم دیگری نیز نهفته است. با این پیش زمینه این چند درس موفقیت از جزء 20 قرآن کریم را با هم مرور می‌کنیم:
روز برای تلاش و شب برای آسایش انسان
أَلَمْ یَرَوْا أَنَّا جَعَلْنَا اللَّیْلَ لِیَسْکُنُوا فِیهِ وَالنَّهَارَ مُبْصِرًا إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَاتٍ لِّقَوْمٍ یُؤْمِنُونَ؛ آیا ندیده اند که ما شب را قرار دادهایم تا در آن بیاسایند و روز را روشنی بخش [گردانیدیم]قطعا در این [امر]برای مردمی که ایمان می آورند مایههای عبرت است. (نمل/86)
در آیات متعددی از قرآن کریم به این موضوع اشاره شده که روز، به عنوان روشنی بخش و شب به عنوان آرامش برای انسان قرار داده شده است. نقش تاریکی شب، در آرامش اعصاب و روشنی روز در فعّالیّت و کار تلاش، از مسایل علمی ثابت شدهی امروز است. در قرآن کریم برخی امور به عنوان وسیله آرامش و سکینه معرفی شده اند. از جمله: یاد خدا، امداد‌های غیبی الهی، آثار و اشیای مقدس، خانه و سرپناه، همسر و موردی که بر آن تاکید شده است، شب می‌باشد.
اهمیت احسان به والدین
وَوَصَّیْنَا الْإِنسَانَ بِوَالِدَیْهِ حُسْنًا؛ و به انسان سفارش کردیم که به والدین خود نیکی کند. (عنکبوت/8)
نیکی به پدر و مادر امری انسانی و اخلاقی است که از سوی خداوند منان نیز سفارش شده و در آیات متعددی بر آن تاکید شده و به ما سفارش و وصیت شده که این امر اخلاقی را سرلوحه زندگی خود قرار دهیم. بی گمان احسان به والدین آثار وضعی و روحی و روانی خوبی در زندگی ما خواهد داشت که در کوتاه مدت و بلند مدت در دستیابی به موفقیت، راهگشا و کارآمد خواهد بود.
نزاع و دشمنی، عملی شیطانی
وَدَخَلَ الْمَدِینَةَ عَلَی حِینِ غَفْلَةٍ مِّنْ أَهْلِهَا فَوَجَدَ فِیهَا رَجُلَیْنِ یَقْتَتِلَانِ هَذَا مِن شِیعَتِهِ وَهَذَا مِنْ عَدُوِّهِ فَاسْتَغَاثَهُ الَّذِی مِن شِیعَتِهِ عَلَی الَّذِی مِنْ عَدُوِّهِ فَوَکَزَهُ مُوسَی فَقَضَی عَلَیْهِ قَالَ هَذَا مِنْ عَمَلِ الشَّیْطَانِ إِنَّهُ عَدُوٌّ مُّضِلٌّ مُّبِینٌ.
وموسی وارد شهر شد، در حالی که مردم (از ورودش) بیخبر بودند، پس در آنجا به دو مرد برخورد که با یکدیگر نزاع می کردند، این یکی از طرفدارانش و آن (دیگری) از دشمنانش بود. پس آن که از پیروان موسی بود، از او در برابر دشمنش یاری خواست. پس موسی (به حمایت از دوست خود) مُشتی بر او زد که کار او را ساخت (و با همان مشت کشته شد)، موسی (از این پیشامد تکانی خورد و) گفت: این از کار شیطان بود، همانا او دشمن گمراه کنندهی آشکاری است. (قصص/15)
این آیه، اشاره به داستان حضرت موسی دارد و این که با فردی از بنی اسرائیل نزاع می‌کند و او را می‌کشد و به صراحت، این عمل، امری شیطانی در نظر گرفته می‌شود که دشمنی آشکار و گمراه کننده است؛ و این موضوعی مهم است که جدل و نزاع با دیگران و قتل و غارت و ترور و… که در مفاهیم انسانی و اخلاقی و حقوق بشر، مذموم شمرده می‌شود در آیات مبین قرآن کریم نیز مذموم شمرده شده و امری شیطانی تعبیر شده است.
رویگردانی از سخن بیهوده
وَإِذَا سَمِعُوا اللَّغْوَ أَعْرَضُوا عَنْهُ وَقَالُوا لَنَا أَعْمَالُنَا وَلَکُمْ أَعْمَالُکُمْ؛ و هرگاه (سخن) لَغوی را بشنوند، از آن روی برگردانند و گویند: اعمال ما برای ما و کار‌های شما برای شما باشد. (قصص/55)
در این آیه یکی از ویژگی‌های انسان‌های موفق و مومن برشمرده شده که رویگردانی از سخن لغو و بیهوده است. بی گمان سپری شدن وقت و زمان در مسیر باطل و در کنار افرادی که زبان به لغو و بیهوده باز می‌کنند، هم تلف کردن وقت است و هم دور شدن از مسیر موفقیت و تعالی.
معاشرت با نادان، اشتباهی بزرگ
سَلَامٌ عَلَیْکُمْ لَا نَبْتَغِی الْجَاهِلِینَ؛ سلام (وِداعِ ما) بر شماباد، ما به سراغ جاهلان نمی رویم. (قصص/55)
یکی از سفارش‌های مهم در قرآن کریم دوری گزیدن از معاشرت با نادان‌ها و جاهلان است و در این آیه نیز تصریح شده است که معاشرت به افراد نادان، اشتباهی بزرگ است. از یکسو افراد نادان، وقت و انرژی انسان را هدر می‌دهند، از دیگر سو بر روح و روان و شخصیت ما تاثیر گذار هستند و در نهایت از آن جا که آدمی به تدریج به میانگین شخصیت افرادی تبدیل می‌شود که با آن‌ها حشر و نشر می‌کند، قهرا در معاشرت با افراد نادان، همشکل و هم رای و هم شخصیت آن‌ها خواهد شد.
اهمیت صبر
وَقَالَ الَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ وَیْلَکُمْ ثَوَابُ اللَّهِ خَیْرٌ لِّمَنْ آمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا وَلَا یُلَقَّاهَا إِلَّا الصَّابِرُونَ؛ و (امّا) کسانی که علم و آگاهی (واقعی) به آنان داده شده بود، گفتند: وای بر شما! پاداش الهی برای کسانی که ایمان آورند و کار شایسته انجام دهند (از این مال و ثروت)، بهتر است، و (البتّه) جز صابران، آن (پاداش) را دریافت نخواهند کرد. (قصص / 80)
در آیات بسیاری از قرآن کریم بر اهمیت صبر تاکید شده است و خداوند متعال حتی تاکید کرده است که ان الله مع الصابرین! صبر در زندگی روزمره و در قبال مشکلات و ضعف‌ها و کاستی‌ها، صبر در برابر مصائب دنیوی، صبر در برابر مشکلات زناشویی، صبر در روابط اجتماعی و صبر در کسب و کار، همگی از مصادیق موثر و کارآمد صبر است که راهگشای موفقیت و بهروزی هر انسانی می‌تواند باشد. در این آیه نیز تاکید شده است که ایمان و عمل صالح در صورتی پایدار خواهد بود که همراه با صبر باشد.
کارکرد نماز
وَأَقِمِ الصَّلَاةَ إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَی عَنِ الْفَحْشَاء وَالْمُنکَرِ؛ و نماز را به پا دارید که همانا نماز انسان را از فحشاء و منکر باز می‌دارد. (عنکبوت / 45)
یکی از دستورات دین مبین اسلام و از مناسک اصلی آن، به پاداشتن نماز است که در 3 یا 5 وعده از شبانه روز وقت مسلمان را به خود اختصاص می‌دهد و همراه با مقدمات و موخراتش می‌تواند آثار و کارکرد‌های فراوانی بر انسان داشته باشد. نماز اگر با مناسک و شرایط آن خوانده شود و همراه با یاد خدا باشد، بی گمان با توجه به تکرار آن در طول شبانه روز و در طول عمر آدمی، می‌تواند به خوبی انسان را از فحشا و منکر باز دارد. شستشوی بخش‌هایی از بدن قبل از نماز به عنوان وضو، یاد خدا و تسبیح و حمد الهی بار‌ها و بار‌ها در طول روز، لزوم پاک بودن لباس و بدن انسان، لزوم غصبی نبودن لباس و مکان نماز، لزوم هشیار بودن و دوری از مسکرات و… همه و همه، شرایطی را برای یک مسلمان رقم می‌زند که اگر بخواهد نماز واقعی بخواند و یاد خدا کند، باید از فحشا و منکرات دوری گزیند و این امری روشن و مبین است که دوری گزینی از فحشا و منکرات و لباس و مکان غصبی و تمیز بودن انسان و… همگی، مقدماتی برای موفقیت بیشتر و سعادت ما آدمیان است و چه زیبا خداوند منان این مناسک و شرایط را برای تعالی و بهره مندی ما فراهم آورده و ما از آن غافلیم!
